(Bqp.vn) - Để đánh bại ý chí xâm lược của kẻ thù, thực hiện mục tiêu giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đã đoàn kết một lòng tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, lâu dài, với quan điểm dựa vào sức mình là chính; đồng thời ra sức tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế. Vượt qua muôn vàn thử thách lớn lao, hy sinh to lớn, sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta đã giành toàn thắng vào mùa Xuân năm 1975.
Lực lượng vũ trang Sài Gòn - Gia Định. (ảnh tư liệu)
Miền Đông Nam bộ là địa bàn xung yếu quan trọng, trong đó Sài Gòn là thủ đô đầu não của chính quyền Việt Nam Cộng hòa, được địch tập trung bảo vệ bằng ba sư đoàn chủ lực của Quân đoàn 3, thường xuyên có thêm từ một đến hai sư đoàn dự bị chiến lược. Sau khi Hiệp định Pa-ri được ký kết, địch có kế hoạch lấn chiếm 60 lõm căn cứ giải phóng của ta để củng cố tuyến phòng thủ của chúng xung quanh Sài Gòn, âm mưu tái chiếm xây dựng lại hệ thống phòng thủ, chiếm lại đường số 2 ở Bà Rịa, vùng Tân Uyên, Dầu Tiếng, Long Nguyên - Thủ Dầu Một, vùng Bời Lời - Tây Ninh, Hố Bò, An Nhơn Tây - Củ Chi. Chúng mở liên tiếp các cuộc hành quân lớn, nhỏ, nhằm tiêu diệt và phá vỡ các cơ sở chính trị và du kích của ta ở ven đô, dùng xe ủi đất san bằng vườn tược, nhà cửa của nhân dân ở các vùng Củ Chi, Hóc Môn, Thủ Dầu Một; dùng lao công đào binh chặt phá cây cối vùng Lái Thiêu, Thủ Đức, các vùng dừa nước ở Bình Chánh, Nhà Bè, Cần Đước, Cần Giuộc, đóng thêm đồn bốt, đặt chướng ngại vật, gài mìn, đào hào chống tăng trên hướng bắc Củ Chi và Biên Hòa. Ở các vùng căn cứ du kích ven đô thị như các vùng bưng 6 xã Thủ Đức, Rừng Sác - Duyên Hải, An Sơn - Lái Thiêu, Bình Mỹ - Hóc Môn, các xã vùng nam Bến Cát, Vườn Thơm, Bà Vụ, Tam Tân, Bình Chánh, Cần Đước, Cần Giuộc, Nhà Bè..., nơi nào không kiểm soát được, chúng liên tục dùng phi cơ ném bom, bắn pháo ngày đêm hủy diệt tạo thành vùng trắng, quyết tâm xóa các khu căn cứ của ta. Chúng mở các cuộc hành quân lớn cấp sư đoàn đánh vào vùng giải phóng, thực hiện kế hoạch hành quân quyết đánh chiếm lại vùng Lộc Ninh và các vùng giải phóng ở Tây Ninh. Các cuộc hành quân này đều bị ta đánh bại. Việc củng cố tuyến phòng thủ Sài Gòn là vấn đề sống còn của chúng. Vì vậy, cục diện chiến trường miền Đông Nam bộ từ sau ngày có Hiệp định Pa-ri vẫn diễn ra hết sức gay go, quyết liệt...
Về phía ta, với Hiệp định Pa-ri, nhân dân Việt Nam đã giành được thắng lợi to lớn, nhưng sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam chưa hoàn thành. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, kết hợp chặt chẽ chiến tranh du kích với chiến tranh chính quy, tiến công với nổi dậy, thực hiện phương châm “hai chân”, “ba mũi”, “ba vùng”, tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn để áp đảo, chiến thắng kẻ thù. Trước cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, trên chiến trường miền Đông Nam bộ đã hình thành một lực lượng chính trị đông đảo và lực lượng vũ trang ba thứ quân, sẵn sàng chiến đấu với mục tiêu giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Hoạt động của lực lượng vũ trang Sài Gòn - Gia Định trong Chiến dịch Hồ Chí Minh
Ở hướng Bắc, lực lượng vũ trang Sài Gòn - Gia Định phối hợp với Quân đoàn 1 sau khi đã phá hủy nhiều trận địa pháo của địch, đánh chiếm Tân Uyên, Phú Lợi, Lái Thiêu, tiểu khu Bình Dương - Thủ Dầu Một. Tiến công Lữ đoàn 3 kỵ binh thiết giáp Quân đội Sài Gòn từ Biên Hòa chạy về ở phía Đông cầu Bình Phước, bắt giữ 180 xe các loại. Tiến công giải phóng An Phú Đông, đánh chiếm các căn cứ khu vực Gò Vấp; tiến công khu Bình Triệu, theo đường Hàng Xanh đánh chiếm Bộ Tổng Tham mưu chính quyền Sài Gòn. Ở hướng Tây Bắc: Quân đoàn 3 phá hủy 11 trận địa pháo của địch, tiến công vào Bộ Tư lệnh Sư đoàn 25 ngụy tại căn cứ Đồng Dù. 11 giờ ngày 29/4/1975, địch vượt hàng rào chạy tán loạn. Tại cầu Bông, Trung đoàn Gia Định và đơn vị đặc công chiếm giữ cầu. Sau khi chiếm Đồng Dù, tiếp tục truy quét quân địch ở các vị trí bên ngoài Đồng Dù như: Lào Táo, Phước Hiệp, Suối Sâu, Trà Võ, Bến Mương, Bầu Nâu, Cẩm Giang tiêu diệt và làm tan rã 1 trung đoàn quân đội Sài Gòn, bắt sống 600 tên.
Các đơn vị của lực lượng vũ trang thành phố phối hợp với các đơn vị Quân đoàn 3 đánh thành Ông Năm, quân trường huấn luyện Quang Trung, tiến đánh Bà Quẹo. Trước đó, Trung đoàn Quyết Thắng (Gia Định 1) đã chiếm giữ và làm chủ đường 15 km tạo điều kiện thuận lợi cho Quân đoàn 3 tiến sâu vào nội đô Sài Gòn. Sáng ngày 30/4/1975, quân chủ lực và các đơn vị địa phương Sài Gòn - Gia Định từ Bà Quẹo tiến đánh sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tư lệnh Không quân, Bộ Tư lệnh Quân dù và khu Truyền tin. Một tiểu đoàn dù quân đội Sài Gòn chống trả quyết liệt tại khu vực nhà thờ Đắc Lộ - Lăng Cha Cả bị lực lượng ta tiêu diệt, số còn lại bỏ súng đầu hàng.
Ở hướng Nam Tây Nam: lực lượng vũ trang địa phương phối hợp với Binh đoàn 232 vượt qua sông Vàm Cỏ Đông đánh chiếm Hậu Nghĩa, Đức Hòa, bắt sống gần 1.000 tên địch, rồi tiến đến Bà Hom. Sáng ngày 30/4/1975, đánh chiếm Biệt khu Thủ đô buộc Lâm Văn Phát, Tư lệnh Biệt khu Thủ đô ra đầu hàng. Trung đoàn 16 theo quốc lộ số 4 đánh vào Bình Điền, An Lạc rồi tiến vào Chợ Lớn. Các trung đoàn 24, 88... từ Hưng Long, Đa Phước, phía nam cầu Chữ Y được nhân dân đưa xe đò chở vào thành phố, đánh chiếm Tổng nha Cảnh sát chính quyền Sài Gòn vào sáng ngày 30/4/1975. Ở hướng Đông: Quân đoàn 4 tiến đánh rất quyết liệt từ Trảng Bom, Hố Nai, Hóc Bà Thức, sân bay Biên Hòa và thị xã Biên Hòa. Trước đó, trận địa pháo của ta ở Hiếu Liêm đã khống chế hoàn toàn sân bay Biên Hòa. Một cánh khác đánh chiếm Tam Hiệp để thọc nhanh về Sài Gòn theo đường số 1. Ở hướng Đông và Đông Nam: phối hợp Quân đoàn 2 đánh chiếm căn cứ Nước Trong, diệt và bắt sống gần 2.000 học viên sĩ quan quân đội Sài Gòn. Ngày 29/4/1975, Sư đoàn 3 của Quân khu 5 đã diệt 1 lữ đoàn dù, giải phóng Bà Rịa, rồi tiến xuống giải phóng Vũng Tàu. Một đơn vị của Quân đoàn 2 đánh chiếm Long Thành rồi tiến về Nhơn Trạch, bố trí trận địa pháo bắn khống chế sân bay Tân Sơn Nhất. Đơn vị thọc sâu của Quân đoàn 2 vượt sông Buông tiến đánh giải phóng Long Bình. Đêm 29/4, đơn vị đặc công Đoàn 116 hai lần tiến công đánh chiếm cầu Đồng Nai, tiêu diệt và làm tan rã 1 tiểu đoàn lính dù địch, chốt giữ bảo vệ cầu, bắn cháy 15 xe chở lính từ Long Thành chạy về ứng cứu Sài Gòn, chiếm giữ, bảo vệ cầu và phía Nam khu Long Bình chờ quân chủ lực tiến vào thành phố.
Vào lúc 5 giờ sáng ngày 30/4/1975, lực lượng biệt động Sài Gòn cùng với Trung đoàn Đặc công 116 và Lữ đoàn Xe tăng 203 của Quân đoàn 2 hiệp đồng chiến đấu; lực lượng biệt động dẫn đường Lữ đoàn Xe tăng 203 tiến về trung tâm Thành phố. Lúc này, lực lượng Z23 biệt động và Tiểu đoàn Đặc công 81 đã chiếm giữ cầu Rạch Chiếc từ đêm 28/4, giúp cho các đơn vị giải phóng nhanh chóng cơ động đến trung tâm đầu não Sài Gòn. Tiểu đoàn 4 Thủ Đức có nhiệm vụ chốt giữ, bảo vệ cầu Sài Gòn. Đoàn xe tăng đi đầu được biệt động Sài Gòn dẫn đường tiến thẳng vào Dinh Độc Lập.
Lực lượng vũ trang Thành đội Sài Gòn - Gia Định tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh có Trung đoàn 10 Rừng Sác, Trung đoàn Gia Định 1, Trung đoàn Gia Định 2 và 6 tiểu đoàn bộ binh (Tiểu đoàn 2 Gò Môn, Tiểu đoàn 3 Dĩ An, Tiểu đoàn 4 Thủ Đức, Tiểu đoàn 5 Nhà Bè, Tiểu đoàn 6 Bình Tân, Tiểu đoàn 7 Củ Chi), cùng các đơn vị đặc công, biệt động nội thành. Ngoài ra, các huyện, xã đều có lực lượng dân quân du kích đã có kinh nghiệm chiến đấu. Tất cả các lực lượng được quán triệt về chính trị, tư tưởng, sẵn sàng phối hợp tác chiến với lực lượng chủ lực, đánh chiếm các mục tiêu quân sự của địch, hỗ trợ cho phong trào nổi dậy của quần chúng nhân dân.
Các lực lượng vũ trang của Sài Gòn - Gia Định đã chủ động phối hợp, hiệp đồng với các đơn vị chiếm giữ, bảo vệ các cây cầu dẫn vào thành phố, như cầu Đồng Nai, cầu Ghềnh, cầu Rạch Cát, cầu Mới, cầu Rạch Chiếc, cầu Bình Phước, cầu Chợ mới, cầu Tân An, cầu Bông, cầu Tham Lương, cầu Bà Hom, cầu Phú Lâm, cầu Nhị Thiên Đường, cầu Sài Gòn. Ngoài ra, lực lượng vũ trang Sài Gòn - Gia Định còn tham gia phối hợp đánh chiếm nhiều mục tiêu: Bến Gỗ, phía nam khu Long Bình, Sở Chỉ huy Trung đoàn 15 thiết giáp quân đội Sài Gòn, căn cứ Bình Trưng, Phú Hữu, các căn cứ dọc lộ 8, lộ 15, Tân Thạnh Đông, Xuân Thới Thượng, ngã ba Giồng, ngã năm Vĩnh Lộc, Tân Thới Nhứt, Tân Thới Hiệp, Tân Hòa, Tân Túc, Đài Phát thanh Quán Tre, Trạm rađa Phú Lâm, ấp Bình Hưng, trụ sở hành chính Quận 7, căn cứ Ký Thủ Ôn, căn cứ 61 (pháo binh), trại Phù Đổng (Gò Vấp).
Đặc biệt, Đoàn 10 đã giải phóng căn cứ Phước Khánh, cảng Hải quân, khu dầu Nhà Bè, khống chế sông Lòng Tàu và sông Sài Gòn, cắt đường ra biển, bắn chìm và cháy 12 tàu địch. Trung đoàn Quyết Thắng (Gia Định 1) phối hợp hiệp đồng với các đơn vị chủ lực tiến công căn cứ Đồng Dù và Hậu Nghĩa chạy về, buộc chúng phải đầu hàng. Tiểu đoàn 4 Gia Định cùng với đặc công mở cửa đánh chiếm sân bay Tân Sơn Nhất. Trung đoàn Đất Thép (Gia Định 2) từ lộ 8 tiến lên chiếm chi khu Hóc Môn rồi tiến đánh tiểu khu Gia Định. Tiểu đoàn 197 từ Tân Kiên tiến qua An Lạc chiếm lộ 4, cơ động bằng cơ giới, theo đường Tổng đốc Phương - Đồng Khánh - Trần Hưng Đạo - Lê Lợi - Tự Do tiến vào Dinh Độc Lập; các đơn vị địa phương tiếp quản Công ty Điện lực và bốt cảnh sát cạnh Hạ viện ngụy...
Lực lượng vũ trang thành phố cùng nhân dân Sài Gòn- Gia Định nổi dậy giành chính quyền
Chấp hành Nghị quyết Tổng công kích, tổng khởi nghĩa của Trung ương Cục, ngày 12/4/1975, Thường vụ Thành ủy ra Chỉ thị “Những việc cần làm ngay trong các giai đoạn trước, trong và sau khi thành phố được giải phóng”, hướng dẫn hành động khởi nghĩa kết hợp cùng với đòn tiến công quân sự. Các tầng lớp nhân dân thành phố đã lần lượt nổi dậy dưới nhiều hình thức, phối hợp với các mũi tiến công của bộ đội, bao vây tiến công bức hàng, bức rút các đồn bốt địch, tiến công làm tan rã từng bộ phận, ngụy quân, ngụy quyền; chiếm giữ các công sở, cơ quan, xí nghiệp, nhà máy; truy lùng ác ôn trấn áp các hành động phá hoại của địch; xuống đường trương cờ, băng, khẩu hiệu, phối hợp với các lực lượng tạo thành sức mạnh áp đảo buộc quân đội và chính quyền Sài Gòn đầu hàng; đón mừng bộ đội chủ lực tiến vào thành phố; đồng thời, thiết lập ngay trật tự xã hội, bảo vệ các công trình công cộng, duy trì hoạt động bình thường của thành phố, chấp hành Chỉ thị của Thành ủy.
Ngày 29/4/1975, lực lượng vũ trang Sài Gòn - Gia Định liên tục tiến công địch trên khắp các hướng: Ở Củ Chi, Tiểu đoàn 7 Củ Chi phối hợp với Quân đoàn 3 đánh chiếm căn cứ Đồng Dù, du kích và nhân dân các xã Thái Mỹ, Phước Hiệp tiến công chiếm đồn Trung Lâm, Bình Đông, giải phóng hoàn toàn địa bàn Củ Chi. Ở Thủ Đức, Tiểu đoàn 4 Thủ Đức phối hợp với bộ đội đặc công đánh chiếm, bảo vệ cầu Rạch Chiếc, cùng nhân dân nổi dậy giải phóng xã, phối hợp với tự vệ tại chỗ chiếm giữ nhà máy nước, nhà máy điện, duy trì hoạt động bình thường, cung cấp điện, nước cho thành phố. Vào lúc 9 giờ ngày 30/4/1975, lực lượng vũ trang phối hợp với quần chúng chiếm chi khu và thị trấn Thủ Đức. Ở Hóc Môn, Tiểu đoàn 2 Gò Môn cùng nhân dân các xã Xuân Thới Sơn, Tân Thới Nhất, Tân Xuân, Tân Hiệp đã nổi dậy, phối hợp với bộ đội vào chiếm thành Ông Năm. Nhân dân Trung Mỹ Tây cùng binh vận gọi hàng sỹ quan, binh lính ở quân trường Quang Trung, truy bắt 1 đại đội bảo an tại ngã ba đồn Đông Thạnh. Nhân dân An Phú Đông phối hợp với biệt động Sài Gòn diệt tề, cảnh sát, giải phóng xã. Ở Bình Chánh, nhân dân vùng Tam Tâm đã nổi dậy làm chủ, tiếp tế vận chuyển, dẫn đường, treo cờ giải phóng, diệt tề ấp - xã, truy bắt tàn binh. Trong nội thành, các lực lượng tại chỗ đẩy mạnh hoạt động vũ trang tuyên truyền hỗ trợ quần chúng diệt ác phá kìm, treo cờ giải phóng ở các xã Hạnh Thông, Thạnh Mỹ Tây, Phú Thọ Hòa, Phú Lâm, Rạch Ông... Lực lượng vũ trang và nhân dân một số khu vực ở Phú Nhuận đã nổi dậy chiếm trụ sở chính quyền địch, treo cờ giải phóng.
Vào sáng ngày 30/4, nhân dân quận 11 nổi dậy chiếm một số khóm, phường, chiếm tòa hành chính quận trước khi đại quân tiến vào. Từ 10 giờ 30 phút, các cánh quân đã tiến vào nội đô, chiếm lĩnh các mục tiêu quan trọng của địch; hầu hết nhân dân đã nổi dậy tham gia chiếm trụ sở khóm, phường, công nhân viên chức tham gia chiếm giữ và bảo vệ công sở, xí nghiệp, bệnh viện, trường học.
Trưa ngày 30/4/1975, Bộ Chính trị gửi điện khen ngợi quân và dân Đảng bộ Sài Gòn - Gia Định: “Bộ Chính trị Trung ương Đảng nhiệt liệt khen ngợi quân và dân Sài Gòn - Gia Định, khen ngợi toàn thể cán bộ và chiến sĩ, đảng viên và đoàn viên, thuộc các đơn vị bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, bộ đội tinh nhuệ, dân quân tự vệ đã chiến đấu cực kỳ anh dũng, lập chiến công chói lọi, tiêu diệt và làm tan rã lực lượng lớn quân địch, buộc ngụy quyền Sài Gòn phải đầu hàng không điều kiện, giải phóng thành phố Sài Gòn - Gia Định, đưa chiến dịch lịch sử mang tên Bác Hồ vĩ đại đến toàn thắng”.
Có thể nói trong những ngày cuối cùng của cuộc tiến công và nổi dậy Xuân 1975, hoạt động phối hợp tác chiến của lực lượng vũ trang tại chỗ và nổi dậy của nhân dân Sài Gòn - Gia Định đã góp phần làm nên thắng lợi trọn vẹn, là bước phát triển cao nhất trong quá trình kết hợp tiến công với nổi dậy, đẩy lùi địch từng bước, giành thắng lợi từng phần. Sự kết hợp mang tính chiến lược, phá vỡ thế bố trí chiến lược của chúng, làm thay đổi cơ bản so sánh lực lượng và cục diện chiến trường, hỗ trợ đắc lực cho quần chúng nổi dậy, giành chính quyền về tay nhân dân.
