(Bqp.vn) - Đảng Nhân dân cách mạng (NDCM) Lào là Đảng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể dân tộc Lào. Trải qua 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, với đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn, Đảng NDCM Lào đã lãnh đạo nhân dân các bộ tộc Lào hoàn thành thắng lợi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, đưa nước Lào từ một nước nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu, dần đi vào ổn định, phát triển và vững bước trên con đường đổi mới, hội nhập. Có nhiều nhân tố tạo nên sự lớn mạnh của Đảng NDCM Lào, trong đó phải kể đến vai trò to lớn của đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp chúc mừng Tổng Bí thư Cay-xỏn Phôn-vi-hản tại Đại hội II Đảng Nhân dân Lào, tháng 2/1972. (ảnh tư liệu)
Đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản sinh ngày 13/12/1920 tại bản Na-xeng, huyện Khăm-thạ-bu-li, tỉnh Xa-vẳn Na-khệt. Sau khi học xong bậc tiểu học tại quê nhà, năm 1935, đồng chí sang Việt Nam học ở Trường Trung học Bưởi (nay là Trường Trung học phổ thông Chu Văn An, Hà Nội). Năm 1943, đồng chí tốt nghiệp trung học, sau đó vào học tại Trường Đại học Luật Hà Nội. Năm 1945, khi tình hình cách mạng chín muồi, đồng chí trở về Xa-vẳn Na-khệt tham gia giành chính quyền cách mạng. Với những thành tích xuất sắc đạt được, ngày 6/1/1949, đồng chí vinh dự được đứng trong hàng ngũ Đảng Cộng sản Đông Dương (trở thành đảng viên chính thức vào ngày 28/7/1949). Đây là bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản, đánh dấu sự chuyển biến từ một thanh niên yêu nước trở thành một chiến sỹ cách mạng.
Theo thời gian, cách mạng Lào ngày càng phát triển, được đánh dấu bằng Đại hội Mặt trận Lào kháng chiến (từ ngày 13 -15/8/1950). Tại Đại hội này, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Mặt trận Lào Ít-xa-la và làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào. Tiếp đó, tháng 2/1951, đồng chí dẫn đầu đoàn đại biểu Xứ ủy Lào tham gia Đại hội Đảng II Đảng Cộng sản Đông Dương, được Đại hội giao nhiệm vụ cùng các đồng chí khác chuẩn bị thành lập Đảng Nhân dân Lào.
Đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn cách mạng và thực hiện Nghị quyết Đại hội II Đảng Cộng sản Đông Dương, sau một thời gian chuẩn bị, từ 22/3 - 6/4/1955, tại tỉnh Hủa Phăn đã diễn ra Đại hội thành lập Đảng Nhân dân Lào với sự tham dự của 20 đại biểu chính thức thay mặt cho gần 400 đảng viên trong cả nước. Đại hội bầu Ban Chỉ đạo Trung ương Đảng [1] gồm 5 đồng chí, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản được cử làm Bí thư Ban Chỉ đạo Trung ương kiêm Bí thư Đảng uỷ Quân sự Trung ương và Tổng Tư lệnh các Lực lượng vũ trang Pa-thét Lào. Sự ra đời của Đảng Nhân dân Lào đánh dấu bước phát triển mới trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Lào, gắn liền với những công lao to lớn của đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản.
Đảm trách sứ mệnh lịch sử nhân dân giao phó, trên cương vị là Bí thư Ban Chỉ đạo Trung ương Đảng Nhân dân Lào, cùng với việc lãnh đạo toàn Đảng, toàn quân và toàn thể nhân dân Lào tiến hành cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản đặc biệt coi trọng công tác xây dựng Đảng. Theo đó, các đảng bộ địa phương và các tổ chức cơ sở đảng từng bước được hình thành ở nhiều nơi trên đất nước Lào.
Trong lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân các bộ tộc Lào đang diễn ra sôi nổi và đạt được nhiều kết quả, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ Đảng II Đảng Nhân dân Lào diễn ra tại Viêng Xay (Hủa Phăn) từ ngày 3 - 6/2/1972. Đại hội quyết định đổi tên Đảng Nhân dân Lào thành Đảng NDCM Lào, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng. Thành công của Đại hội khẳng định bước phát triển, trưởng thành nhanh chóng của Đảng NDCM Lào trong việc xây dựng Đảng Mác - Lê-nin kiểu mới; đồng thời, vạch ra những đường hướng quan trọng cho giai đoạn cuối cuộc Kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Năm 1975, nắm bắt thời cơ cách mạng, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản cùng Ban Chấp hành Trung ương Đảng NDCM Lào đã lãnh đạo toàn dân tiến hành cuộc tổng tiến công và nổi dậy giành chính quyền thắng lợi. Ngày 2/12/1975, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ra đời, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản khẳng định: “Với thắng lợi này, nhân dân ta đã xoá bỏ hoàn toàn ách thống trị thực dân đã đè đầu cưỡi cổ nhân dân ta hơn 80 năm qua, chấm dứt giai đoạn cay đắng của dân tộc ta... đưa nhân dân các dân tộc trong nước ta từ người nô lệ tiến lên làm chủ đất nước, làm chủ xã hội” [2]. Thắng lợi này cũng mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nước Lào - kỷ nguyên “nước Lào tiến nhanh và vững chắc trên con đường độc lập, tự chủ, thống nhất và thịnh vượng, bảo đảm cho nhân dân các dân tộc có một cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc mãi mãi” [3].
Sau khi giải phóng hoàn toàn đất nước, trước những hậu quả nặng nề do chiến tranh để lại, Tổng Bí thư Cay-xỏn Phôm-vi-hản cùng tập thể Ban Chấp hành Trung ương Đảng NDCM Lào lãnh đạo nhân dân nhanh chóng bắt tay vào khắc phục hậu quả chiến tranh, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng những tiền đề cơ sở vật chất cơ bản của quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội. Giai đoạn này, dù bận nhiều công việc, nhưng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng vẫn luôn là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng NDCM Lào. Do vậy, trên cương vị là Tổng Bí thư, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản coi việc xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức là khâu then chốt để xây dựng Đảng NDCM Lào vững mạnh toàn diện. Nhấn mạnh quan điểm này, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III Đảng NDCM Lào (4/1982), đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản nhấn mạnh, phải “xây dựng Đảng thực sự vững mạnh cả ba mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức. Việc xây dựng Đảng phải gắn chặt với phong trào quần chúng thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng trong từng giai đoạn; việc củng cố, phát triển Đảng phải gắn liền với việc xây dựng, củng cố bộ máy và các tổ chức quần chúng; xây dựng củng cố tổ chức của Đảng phải kết hợp với việc nâng cao chất lượng của cán bộ đảng viên; kết nạp những người đủ tiêu chuẩn vào Đảng, đưa những người không đủ tiêu chuẩn ra khỏi Đảng...” [4]. Tại Đại hội Đảng IV Đảng NDCM Lào (11/1986), công tác xây dựng Đảng tiếp tục được đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản chỉ rõ, phải tăng cường củng cố các tổ chức lãnh đạo và quản lý, nâng cao sức chiến đấu của tổ chức cơ sở, cải tiến công tác cán bộ, phát huy vai trò tiền phong gương mẫu của đảng viên, xây dựng tác phong làm việc mới, giữ vững các nguyên tắc tổ chức và tiến hành sinh hoạt Đảng một cách nghiêm túc, tăng cường mạnh mẽ công tác tư tưởng nhằm tiếp thu nhận thức mới và tư duy mới. Nhờ làm tốt công tác xây dựng Đảng, Đảng NDCM Lào có bước phát triển nhanh chóng. Tính đến năm 1991, Đảng NDCM Lào có khoảng 5 vạn đảng viên sinh hoạt trong các chi bộ Đảng. Các đảng viên Đảng NDCM Lào luôn thể hiện vai trò tiền phương gương mẫu, là những ngọn cờ đầu trong lao động sản xuất và bảo vệ Tổ quốc.
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V Đảng NDCM Lào (từ ngày 27 - 29/3/1991), đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản được bầu làm Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Ngày 15/8/1991, kỳ họp thứ 6 Hội đồng Nhân dân Tối cao (khoá II), đồng chí được bầu làm Chủ tịch nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
Từ đây, trên cương vị vừa là Chủ tịch Đảng, vừa là Chủ tịch nước, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản tiếp tục đề ra chủ trương, quan điểm đổi mới toàn diện, có nguyên tắc, từng bước vững chắc, không nóng vội, có tính toán cẩn thận, không lấy ý chí chủ quan thay cho điều kiện thực tế ở Lào, dựa vào sức mình là chính; đồng thời, tranh thủ sự hợp tác quốc tế, nhằm tạo sự thay đổi tích cực trong sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, thúc đẩy kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển. Nhờ đó, đất nước Lào có sự chuyển mình mạnh mẽ. Kinh tế, xã hội khởi sắc, quốc phòng, an ninh được giữ vững, quan hệ đối ngoại được mở rộng, uy tín và vị thế của Lào trên trường quốc tế không ngừng được nâng cao.
Giữa lúc sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ đất nước đang trên đà phát triển, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản qua đời ngày 21/11/1992, hưởng thọ 72 tuổi, để lại niềm tiếc thương vô hạn đối với toàn Đảng, toàn quân và toàn thể nhân dân các bộ tộc Lào.
Có thể nói, trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, dù ở đâu và trong bất cứ hoàn cảnh nào, đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản cũng luôn cống hiến hết sức lực và trí tuệ của mình vào việc xây dựng và phát triển Đảng NDCM Lào lớn mạnh cả về chính trị, tư tưởng lẫn tổ chức. Dù đồng chí đã đi xa, nhưng công lao to lớn của đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng Lào nói chung và đối với Đảng NDCM Lào nói riêng vẫn còn mãi, luôn được toàn Đảng, toàn quân và toàn thể nhân dân các bộ tộc Lào học tập, noi theo.
[1] - Tháng 6/1959, Đảng đổi tên Ban Chỉ đạo Trung ương thành Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
[2] - Tìm hiểu lịch sử - văn hoá nước Lào, tập 2, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.1981, tr.49.
[3] - Tuyên bố của Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc Lào ngày 2/12/1975. Xem thêm Lịch sử Lào, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.1997, tr.508.
[4] - Ban chỉ đạo nghiên cứu lý luận và thực tiễn Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào: Lịch sử Đảng Nhân dân cách mạng Lào, Nxb CTQG, Hà Nội. 2005, tr. 213 - 214.
